Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, στην οποία η αμπελουργία είναι διαδεδομένη, η οινοποσία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παράδοσης.
Ας δούμε τι πρέσβευαν οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί και φιλοσόφοι για τις επιδράσεις της οινοποσίας στον οργανισμό και την προσωπικότητα του ανθρώπου.
Ετυμολογία
Ο Νίκανδρος ο Κολοφώνιος, ποιητής και γιατρός του 2ου αιώνα π.Χ., υποστηρίζει ότι ο οίνος πήρε το όνομά του από τον Οινέα, βασιλιά των Καλυδώνων, ο οποίος ήταν ο πρώτος που εξέθλιψε το χυμό των σταφυλιών σε κοίλα αγγεία.
Ο πατέρας της λαογραφίας Εκαταίος ο Μιλήσιος προσθέτει ότι οι "παλαιοί Έλληνες αποκαλούσαν τα αμπέλια Οίνας".
Ο Πλάτωνας συσχετίζει τη λέξη με την οίηση (φαντασία, έπαρση), υποδηλώνοντας ουσιαστικά ότι η πόση του κρασιού εντείνει αυτά τα χαρακτηριστικά στο νου του ανθρώπου. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί τη λέξη οίνος σε συνδυασμό με την όνηση (ωφέλεια).
Ο Πλάτωνας συσχετίζει τη λέξη με την οίηση (φαντασία, έπαρση), υποδηλώνοντας ουσιαστικά ότι η πόση του κρασιού εντείνει αυτά τα χαρακτηριστικά στο νου του ανθρώπου. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί τη λέξη οίνος σε συνδυασμό με την όνηση (ωφέλεια).
Τα είδη του κρασιού και οι επιδράσεις του στον οργανισμό
Ο Αθήναιος γράφει τον 3ο αιώνα μ.Χ. ότι υπάρχουν τρία είδη κρασιών: το λευκό, το κιτρινωπό και το μαύρο. Το λευκό είναι το ελαφρύτερο και έχει διουρητικές, θερμαντικές και χωνευτικές ιδιότητες. Φέρνει ωστόσο "καπνούς στο κεφάλι επειδή εξατμίζονται τα στοιχεία του".
Το μαύρο στιφό κρασί είναι θρεπτικότατο και στυπτικό, ενώ το υπόγλυκο προσβάλλει λιγότερο το κεφάλι, υποστηρίζει ο συγγραφέας των Δειπνοσοφιστών.
Οι αρχαίοι Έλληνες γενικά διαχώριζαν τον οίνο από το κρασί. Ο οίνος πίνονταν άκρατος και το κρασί κεκραμένο (διαλυμένο με νερό). Συνήθως, όμως, νέρωναν το κρασί με θαλάσσιο νερό, επειδή, όπως ισχυρίζεται ο Αθήναιος, με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η μέθη και διευκολύνεται η πέψη.
'Ετσι, η παρότρυνση "βάλε λίγο νερό στο κρασί σου" δεν αναφέρεται μόνο στο θυμικό αλλά κυρίως στη σωματική μας κατάσταση
Για τους γιατρούς του 4ου αιώνα π.Χ. Διοκλή και Πραξαγόρα, το γλυκό κρασί παραμένει περισσότερο "στα υποχόνδρια" και επισπεύδει την έκκριση σάλιου.
Κατά την αρχαιότητα ήταν ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το κρασί βοηθά στη χώνεψη. Πράγματι, οι ερευνητές του West Virginia University αποφάνθηκαν το 1995 ότι τόσο το λευκό όσο και το κόκκινο κρασί εξουδετερώνουν κάποιους τύπους βακτηρίων που μπορούν να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση, διάρροια και άλλες ενοχλήσεις που σχετίζονται με τη διατροφή.
"Οίνος ευφραίνει καρδίαν" λέει η λαϊκή σοφία και το Harvard Medical School επιβεβαιώνει αυτή την άποψη. Έχοντας μελετήσει τις σχετικές έρευνες των τελευταίων δέκα ετών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μέτρια κατανάλωση κρασιού μειώνει κατά 20 έως 40% την πιθανότητα προσβολής από στεφανιαία νόσο, επειδή αυξάνει τα επίπεδα της HDL (καλή χοληστερίνη) και ταυτόχρονα μειώνει την LDL (κακή χοληστερίνη).
Στο κρασί περιέχονται στοιχεία που λειτουργούν ως ισχυροί αντιοξειδωτικοί παράγοντες όταν απορροφώνται με την κυκλοφορία του αίματος. Αυτά τα φαινολικά στοιχεία, στα οποία περιλαμβάνονται και οι τανίνες, εντοπίζονται στην επιδερμίδα των σταφυλιών. Εξάλλου, ερευνητές από το University of California υποστηρίζουν ότι το κρασί πιθανόν να περιέχει περισσότερες αντιοξειδωτικές ιδιότητες από τη βιταμίνη Ε.
Πάντως, στο κόκκινο κρασί υπάρχουν περισσότερες φαινόλες από ό,τι στο λευκό. Αναφερόμενος στο κρασί της Αρκαδίας, ο φυσιοδίφης Θεόφραστος γράφει ότι αυτό τρελαίνει τους άνδρες και αυξάνει τη γονιμότητα των γυναικών. Στην Αχαΐα ένα άλλο είδος αμπέλου κάνει τις γυναίκες να αποβάλλουν, ενώ ο οίνος της Τροιζήνας προκαλεί στειρότητα. Τέλος, σύμφωνα με τον ίδιο, στη Θάσο υπάρχουν δύο είδη οίνου. Το ένα διευκολύνει τον ύπνο, ενώ το
άλλο προκαλεί αϋπνία.
Τα όσα ισχυρίζεται ο Θεοφράστος δεν έχουν αποδειχθεί, αλλά έρευνα που δημοσιεύθηκε στην British Medical Journal υποστηρίζει ότι στους "Βαρελόφρονες" σημειώνονται λιγότερα περιστατικά οστεοπόρωσης από ό,τι σε εκείνους που απέχουν από την οινοποσία. Ιταλοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι όσοι αγαπούν το κρασί έχουν κατά 20% μειωμένες πιθανότητες να αναπτύξουν χολολιθίαση.
Ο Αθήναιος γράφει τον 3ο αιώνα μ.Χ. ότι υπάρχουν τρία είδη κρασιών: το λευκό, το κιτρινωπό και το μαύρο. Το λευκό είναι το ελαφρύτερο και έχει διουρητικές, θερμαντικές και χωνευτικές ιδιότητες. Φέρνει ωστόσο "καπνούς στο κεφάλι επειδή εξατμίζονται τα στοιχεία του".
Το μαύρο στιφό κρασί είναι θρεπτικότατο και στυπτικό, ενώ το υπόγλυκο προσβάλλει λιγότερο το κεφάλι, υποστηρίζει ο συγγραφέας των Δειπνοσοφιστών.
Οι αρχαίοι Έλληνες γενικά διαχώριζαν τον οίνο από το κρασί. Ο οίνος πίνονταν άκρατος και το κρασί κεκραμένο (διαλυμένο με νερό). Συνήθως, όμως, νέρωναν το κρασί με θαλάσσιο νερό, επειδή, όπως ισχυρίζεται ο Αθήναιος, με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η μέθη και διευκολύνεται η πέψη.
'Ετσι, η παρότρυνση "βάλε λίγο νερό στο κρασί σου" δεν αναφέρεται μόνο στο θυμικό αλλά κυρίως στη σωματική μας κατάσταση
Για τους γιατρούς του 4ου αιώνα π.Χ. Διοκλή και Πραξαγόρα, το γλυκό κρασί παραμένει περισσότερο "στα υποχόνδρια" και επισπεύδει την έκκριση σάλιου.
Κατά την αρχαιότητα ήταν ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το κρασί βοηθά στη χώνεψη. Πράγματι, οι ερευνητές του West Virginia University αποφάνθηκαν το 1995 ότι τόσο το λευκό όσο και το κόκκινο κρασί εξουδετερώνουν κάποιους τύπους βακτηρίων που μπορούν να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση, διάρροια και άλλες ενοχλήσεις που σχετίζονται με τη διατροφή.
"Οίνος ευφραίνει καρδίαν" λέει η λαϊκή σοφία και το Harvard Medical School επιβεβαιώνει αυτή την άποψη. Έχοντας μελετήσει τις σχετικές έρευνες των τελευταίων δέκα ετών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η μέτρια κατανάλωση κρασιού μειώνει κατά 20 έως 40% την πιθανότητα προσβολής από στεφανιαία νόσο, επειδή αυξάνει τα επίπεδα της HDL (καλή χοληστερίνη) και ταυτόχρονα μειώνει την LDL (κακή χοληστερίνη).
Στο κρασί περιέχονται στοιχεία που λειτουργούν ως ισχυροί αντιοξειδωτικοί παράγοντες όταν απορροφώνται με την κυκλοφορία του αίματος. Αυτά τα φαινολικά στοιχεία, στα οποία περιλαμβάνονται και οι τανίνες, εντοπίζονται στην επιδερμίδα των σταφυλιών. Εξάλλου, ερευνητές από το University of California υποστηρίζουν ότι το κρασί πιθανόν να περιέχει περισσότερες αντιοξειδωτικές ιδιότητες από τη βιταμίνη Ε.
Πάντως, στο κόκκινο κρασί υπάρχουν περισσότερες φαινόλες από ό,τι στο λευκό. Αναφερόμενος στο κρασί της Αρκαδίας, ο φυσιοδίφης Θεόφραστος γράφει ότι αυτό τρελαίνει τους άνδρες και αυξάνει τη γονιμότητα των γυναικών. Στην Αχαΐα ένα άλλο είδος αμπέλου κάνει τις γυναίκες να αποβάλλουν, ενώ ο οίνος της Τροιζήνας προκαλεί στειρότητα. Τέλος, σύμφωνα με τον ίδιο, στη Θάσο υπάρχουν δύο είδη οίνου. Το ένα διευκολύνει τον ύπνο, ενώ το
άλλο προκαλεί αϋπνία.
Τα όσα ισχυρίζεται ο Θεοφράστος δεν έχουν αποδειχθεί, αλλά έρευνα που δημοσιεύθηκε στην British Medical Journal υποστηρίζει ότι στους "Βαρελόφρονες" σημειώνονται λιγότερα περιστατικά οστεοπόρωσης από ό,τι σε εκείνους που απέχουν από την οινοποσία. Ιταλοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι όσοι αγαπούν το κρασί έχουν κατά 20% μειωμένες πιθανότητες να αναπτύξουν χολολιθίαση.
Επίσης, στην British Medical Journal δημοσιεύθηκε το 1995 μελέτη, σύμφωνα με
την οποία οι άνδρες που καταναλώνουν μικρές ποσότητες κρασιού παθαίνουν σπανιότερα οστεοπόρωση. Τέλος, σε έρευνες της τελευταίας δεκαετίας υποστηρίζεται ότι τα αντιοξειδωτικά που περιέχονται στο κρασί προστατεύουν από ορισμένες μορφές καρκίνου.
Περί μέθης
Ο φιλόσοφος που επηρέασε όσο κανείς άλλος τη σύγχρονη δυτική σκέψη, ο Αριστοτέλης, συνδέει το ρήμα μεθύω/μεθώ με το θύω/θυσιάζω.
Εξάλλου, ο Σιμωνίδης υποστηρίζει ότι η μέθη γέννησε την τέχνη του θεάτρου, καθώς ο πρώτος ηθοποιός ο Θέσπις από την Ικαρία της Αττικής ερμήνευσε το πρώτο του έργο σε κατάσταση μέθης την εποχή του τρύγου. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, έτσι πήρε το όνομά της η τρυγωδία/τραγωδία.
την οποία οι άνδρες που καταναλώνουν μικρές ποσότητες κρασιού παθαίνουν σπανιότερα οστεοπόρωση. Τέλος, σε έρευνες της τελευταίας δεκαετίας υποστηρίζεται ότι τα αντιοξειδωτικά που περιέχονται στο κρασί προστατεύουν από ορισμένες μορφές καρκίνου.
Περί μέθης
Ο φιλόσοφος που επηρέασε όσο κανείς άλλος τη σύγχρονη δυτική σκέψη, ο Αριστοτέλης, συνδέει το ρήμα μεθύω/μεθώ με το θύω/θυσιάζω.
Εξάλλου, ο Σιμωνίδης υποστηρίζει ότι η μέθη γέννησε την τέχνη του θεάτρου, καθώς ο πρώτος ηθοποιός ο Θέσπις από την Ικαρία της Αττικής ερμήνευσε το πρώτο του έργο σε κατάσταση μέθης την εποχή του τρύγου. Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, έτσι πήρε το όνομά της η τρυγωδία/τραγωδία.
Πάντως, βάσει άλλων εκδοχών, η λέξη τραγωδία προήλθε από τη θυσία τράγων στο θεό Διόνυσο. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει σχέση μεταξύ του θεάτρου και της οινοποσίας, εφόσον ο θεός Διόνυσος ήταν προστάτης τόσο της ανεξέλεγκτης οινοποσίας όσο και της τέχνης του θεάτρου.
Ο Φιλόχωρος επισημαίνει ότι η οινοποσία δεν αποκαλύπτει μόνο το ποιόν του πότη, αλλά, επειδή κάνει τους ανθρώπους ελευθερόστομους, τους ωθεί να αποκαλύψουν και τι πραγματικά σκέπτονται για τους άλλους... "Ο οίνος δείχνει τη σκέψη του ανθρώπου" έλεγαν οι αρχαίοι.
Η αντιμετώπιση του hang over στην αρχαιότητα
Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς συμφωνούν ότι η καλύτερη μέθοδος για να μη μεθύσει ο πότης είναι να φάει κράμβη. Μάλιστα, ο φυσιοδίφης Θεόφραστος γράφει ότι ακόμη και η οσμή της κράμβης επηρεάζει την ανάπτυξη του αμπελιού.
Ο Φιλόχωρος επισημαίνει ότι η οινοποσία δεν αποκαλύπτει μόνο το ποιόν του πότη, αλλά, επειδή κάνει τους ανθρώπους ελευθερόστομους, τους ωθεί να αποκαλύψουν και τι πραγματικά σκέπτονται για τους άλλους... "Ο οίνος δείχνει τη σκέψη του ανθρώπου" έλεγαν οι αρχαίοι.
Η αντιμετώπιση του hang over στην αρχαιότητα
Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς συμφωνούν ότι η καλύτερη μέθοδος για να μη μεθύσει ο πότης είναι να φάει κράμβη. Μάλιστα, ο φυσιοδίφης Θεόφραστος γράφει ότι ακόμη και η οσμή της κράμβης επηρεάζει την ανάπτυξη του αμπελιού.
Ο Αναξανδρίδης συνιστά στους μεθυσμένους να λουστούν και να φάνε ράπανο,
ενώ ο Νικοχάρης θεωρεί ότι το καλύτερο "γιατροσόφι" συνίσταται στην κατανάλωση βραστών κάστανων.
Πάντως, ο Αμφις τονίζει ότι ακόμη πιο αποτελεσματική από την κράμβη για την καταπολέμηση της μέθης είναι μια αναπάντεχη στενοχώρια...
Μέτρον άριστον
Πάντως, στην αρχαία ελληνική γραμματεία γίνεται λόγος και για τις επιπτώσεις του αλκοολισμού και παροτρύνονται οι λάτρεις του οίνου να πίνουν με μέτρο.
Στο έργο του "Δειπνοσοφισταί", ο Αθήναιος επικαλείται το Μνησίθεο, ο οποίος είχε πει ότι οι ίδιοι οι θεοί επινόησαν τον οίνο για τους ανθρώπους ως μέγιστο αγαθό, αλλά μόνο για εκείνους που το χρησιμοποιούν σωστά. Για όσους, απεναντίας, πίνουν ανεξέλεγκτα μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνο.
"Διότι τρέφει πάντοτε εκείνους που τον πίνουν με λογική και μέτρο. Δίνει στο σώμα δύναμη, καθώς και στην ψυχή, και είναι χρησιμότατος και στην ιατρική,
γιατί ανακατεύεται στα φάρμακα που πίνουμε και δεν είναι λιγότερο καλός για τις πληγές. Στα καθ' ημέραν γεύματα μας φέρνει ευθυμία, όταν με μέτρο πίνεται και είναι νερωμένος. Αλλά άμα πίνεται άμετρα και υπερβολικά, μας φέρνει όλο γκρίνιες. Αν πάλι αυτός πίνεται μισό νερό και οίνος, τότε ζαλίζει τα μυαλά και μανιακούς μας κάνει. Τέλος, αν πίνεται αγνός, φέρνει παραλυσία".
Ο επικός ποιητής Πανύασις (500-450 π.Χ.) γράφει και αυτός ότι το κρασί είναι το καλύτερο δώρο των θεών προς τον άνθρωπο, γιατί με αυτό ταιριάζουν όλα τα άσματα, οι χοροί και οι καλές φιλίες. "Αυτό διώχνει από τις καρδιές μας όλες τις στενοχώριες, όταν πίνεται με μέτρο. Μα αν το μέτρο υπερβείς, τότε πλέον θα σε βλάψει και κακό θε να σε βρει".
Μέτρον άριστον
Πάντως, στην αρχαία ελληνική γραμματεία γίνεται λόγος και για τις επιπτώσεις του αλκοολισμού και παροτρύνονται οι λάτρεις του οίνου να πίνουν με μέτρο.
Στο έργο του "Δειπνοσοφισταί", ο Αθήναιος επικαλείται το Μνησίθεο, ο οποίος είχε πει ότι οι ίδιοι οι θεοί επινόησαν τον οίνο για τους ανθρώπους ως μέγιστο αγαθό, αλλά μόνο για εκείνους που το χρησιμοποιούν σωστά. Για όσους, απεναντίας, πίνουν ανεξέλεγκτα μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνο.
"Διότι τρέφει πάντοτε εκείνους που τον πίνουν με λογική και μέτρο. Δίνει στο σώμα δύναμη, καθώς και στην ψυχή, και είναι χρησιμότατος και στην ιατρική,
γιατί ανακατεύεται στα φάρμακα που πίνουμε και δεν είναι λιγότερο καλός για τις πληγές. Στα καθ' ημέραν γεύματα μας φέρνει ευθυμία, όταν με μέτρο πίνεται και είναι νερωμένος. Αλλά άμα πίνεται άμετρα και υπερβολικά, μας φέρνει όλο γκρίνιες. Αν πάλι αυτός πίνεται μισό νερό και οίνος, τότε ζαλίζει τα μυαλά και μανιακούς μας κάνει. Τέλος, αν πίνεται αγνός, φέρνει παραλυσία".
Ο επικός ποιητής Πανύασις (500-450 π.Χ.) γράφει και αυτός ότι το κρασί είναι το καλύτερο δώρο των θεών προς τον άνθρωπο, γιατί με αυτό ταιριάζουν όλα τα άσματα, οι χοροί και οι καλές φιλίες. "Αυτό διώχνει από τις καρδιές μας όλες τις στενοχώριες, όταν πίνεται με μέτρο. Μα αν το μέτρο υπερβείς, τότε πλέον θα σε βλάψει και κακό θε να σε βρει".
Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ο πολυμήχανος Οδυσσέας κατατρόπωσε το σωματικά δυνατότερο Κύκλωπα Πολύφημο, μεθώντας τον με γλυκό κόκκινο κρασί.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου